wszystko-o-pandach

Przyczyny wymierania pandy wielkiej

Jedną z głównych przyczyn wymierania pandy wielkiej jest działalność człowieka. Od starożytności ludzie uważali jej futro za bardzo cenne ze względu na stosunkowo niewielką liczbę pand. Współcześnie ludzie niszczą naturalne środowisko pandy wycinając lasy pod pola uprawne, co zaburza przemieszczanie się i rozmnażanie zwierząt. Duży problem stanowiło także kłusownictwo, którego skala znacznie zmalała wskutek ochrony prawnej. Kolejną przyczyną zanikania pandy wielkiej jest masowe obumieranie bambusów na rozległych przestrzeniach. Bambusy bowiem mają to do siebie, że ich kwitnięcie poprzedza obumieranie pędów. Sytuacja taka następuje co 15–100 lat. Takie regularne obumieranie pędów bambusa jest problemem dopiero od czasu ograniczenia siedlisk pand do wyższych partii gór i ich rozdrobnienia. Dawniej wystarczyło, aby zwierzęta przeniosły się do innej doliny, aby znaleźć inny gatunek bambusa, lub ten, który wyginął w poprzednim siedlisku, a w nowym rośnie w młodszym stadium.

Hodowla pand w niewoli napotkała problemy związane z trudnościami w reprodukcji, jako że zwierzęta nie wykazywały chęci do spółkowania. Samica pandy może urodzić nawet do trzech młodych, lecz zwykle przeżywa tylko jedno. Następne młode rodzą się po dwóch latach. Tak długi okres przejściowy powoduje, że więcej pand umierało, niż się rodziło. Jednak w środowisku naturalnym pandy rozmnażają się w wystarczającym tempie, aby gatunek przetrwał. Lepsze zrozumienie biologii gatunku pozwoliło ominąć te przeszkody i populacja pand w niewoli obecnie rośnie.

Liczebność

W chińskim spisie dzikich pand przeprowadzonym w 2015 r. oszacowano ich populację na 1864 osobniki, co oznaczało wzrost o kilkaset sztuk w stosunku do poprzednich spisów i pozwoliło obniżyć status gatunku z zagrożonego wyginięciem do narażonego na wyginięcie. Populacja pand w niewoli w okresie od 2006 do 2018 r. wzrosła ponad dwukrotnie do 500 osobników przetrzymywanych w 20 krajach. Populacja pod koniec lat 2010. była podzielona na 30 izolowanych grup, z których 18 składało się z nie więcej niż 10 osobników i było zagrożonych wyginięciem.

Zapobieganie wymieraniu

Dla ratowania pandy wielkiej na terenie Chin utworzono 12 rezerwatów, w których przebywa 67% tych zwierząt:

Rezerwat Wolong, największy ze wszystkich, jest jednocześnie ośrodkiem badawczym, w którym prowadzi się hodowlę pandy wielkiej w niewoli. Rezerwat ten jest przykładem realnych zagrożeń ciążących nad pandami. W połowie lat osiemdziesiątych jej populację w tym rezerwacie oceniano na 130–140 zwierząt; dziesięć lat później populacja ta zmalała o około 50%. Jednak szeroko zakrojony program ochrony gatunku i środowiska, a także badania nad biologią pand, przyczyniające się do ich lepszego poznania, przyniosły skutek i liczebność gatunku zaczęła rosnąć. W 2016 roku status zagrożenia gatunku według IUCN został obniżony z „zagrożonego” (EN) do „narażonego na wyginięcie” (VU).

W programie ratowania pand wielkich biorą udział także ogrody zoologiczne na całym świecie. Pierwsza panda została wywieziona do zoo w Stanach Zjednoczonych w roku 1936. Kolejnych 14 zwierząt wyjechało z Chin w latach 1936–1946, ale aż do roku 1949, kiedy rozpoczęto kontrolę eksportu, Chiny opuściło ponad 770 pand. Następnie, do 1983 roku wyeksportowano jeszcze 24 osobniki.

W XXI w. program rozmnażania pand zaczął przynosić większe efekty dzięki zastosowaniu sztucznego zapłodnienia, jednak hodowane w ośrodkach osobniki nie są przystosowane do samodzielnego życia na wolności.

Próby reprodukcji w niewoli

W latach 1963–1983 odnotowano w Chinach i w niewoli 51 narodzin pand, lecz tylko 19 młodych przeżyło ponad dwa miesiące. W niewoli bardzo trudno jest zsynchronizować fizjologię samca i samicy. Także sztuczne odchowanie młodych pand sprawia bardzo wiele trudności, gdyż mleko pandy nie przypomina mleka żadnego innego ssaka. Przez ostatnie dziesięć lat w zoo na całym świecie narodziło się kilkadziesiąt pand wielkich.